Baie oordragprokureurs het al hierdie vraag van ‘n verkoper gehoor: “Kan ek die stoof of die gordynrelings of die rakke of die… verwyder?”
Die mees algemene dispuut wat tussen ‘n verkoper en ‘n koper ontstaan, gaan oor die vraag wat as aanhegtings en wat as toebehore beskou word. Die eenvoudige antwoord sou wees dat dit is waarop die verkoper en die koper in die aanbod om te koop, ooreengekom het. Die reg laat dit aan die verkoper en die koper oor om hul eie reëlings hieroor te tref.
Gewoonlik sal die volgende klousule in die aanbod om te koop, voorkom: die koop is “voetstoots en sluit alle aanhegtings en toebehore van ‘n permanente aard in”. Dit kan ook wees dat die aanbod om te koop glad nie verwys na aanhegtings en toebehore nie. As dit die geval is, is daar drie faktore wat oorweeg moet word om te bepaal of ‘n roerende item beskou word as ‘n aanhegting of ‘n toebehoorsel.
1. Die aard en die doel van die item
Die item moet van ‘n permanente aard wees en die bedoeling moet wees om die onroerende eiendom te dien. Met ander woorde dit moet aangeheg wees aan die grond of die struktuur wat op die grond opgerig is. Voorbeelde hiervan is ‘n motorafdak, staalveiligheidshekke wat aan deurrame vasgesweis is, en ‘n besproeiingstelsel.
2. Die wyse en die mate van aanhegting
Dit gaan hier oor die manier waarop die item met die grond of gebou verbind is. Die vraag is of die item sy eie identiteit verloor en ‘n integrale deel van die onroerende eiendom word en of verwydering daarvan aansienlike skade aan die onroerende eiendom of aan die aanhegting self sou veroorsaak. ‘n Mens moet ook die metode, tyd en koste verbonde aan die verwydering van die item in ag neem en die vraag vra of die item elders gebruik kan word.
3. Die bedoeling van die eienaar
Daar moet gekyk word na die bedoeling van die eienaar toe die aanhegting gemaak is.
Dit is daarom belangrik om hierdie kwessie aan te roer in die koop-aanbod en ‘n volledige lys te maak van wat ingesluit word in die verkoop. Dit kan albei partye baie tyd en frustrasie spaar.
Hiermee ‘n lys van items wat gewoonlik beskou word as permanent van aard:
Ingeboude suigwaaiers; ingeboude kombuiskaste; ingeboude boekrakke; gordynrelings; muurspieëls; stowe; die bestaande tuin, bome, struike, plante; swembadfilter, -pomp en -skoonmaaktoerusting; volvloermatte; ligte en ligskerms; handdoekrelings; krane; tennisbaannet; kaggel; sonskerms; posbus; alarmstelsel; televisie-antenna (maar nie satellietskottels nie) en sleutels van alle deure.
Sedert die inwerkingtreding van die Wet op Verbruikersbeskerming het sommige eiendoms-agente die aanhegtings- en toebehoreklousule gewysig om soos volg te lees: “Die eiendom word verkoop met alle aanhegtings en toebehore wat die volgende insluit … welke items in ‘n goeie werkende toestand sal wees op datum van transport”.
Die woorde “goeie werkende toestand” is ‘n baie subjektiewe waardebepaling en laat veel ruimte vir debat. Die sienswyse kan dus gehuldig word dat die verkoper bevestig dat alle aanhegtings en toebehore in ‘n goeie werkende toestand is, wat die beskerming van die voetstootsklousule in ‘n groot mate sou verwater. Derhalwe moet verkopers die klousule wat handel oor aanhegtings en toebehore deeglik bestudeer voordat hulle dit onderteken.
Hierdie is ‘n algemene inligtingstuk en moet gevolglik nie as regs- of ander professionele advies benut word nie. Geen aanspreeklikheid kan aanvaar word vir enige foute of weglatings of enige skade of verlies wat volg uit die gebruik van enige inligting hierin vervat nie. Kontak altyd u regsadviseur vir spesifieke en toegepaste advies.